Czerniak jest nowotworem złośliwym skóry wywodzącym się z komórek barwnikowych. Głównie występuje na skórze ale zdarzają się przypadki , w których umiejscowiony jest w gałce ocznej lub w obrębie błon śluzowych. Tak jak w przypadku każdego rodzaju nowotworu, szybka diagnoza daje większe szanse na całkowity powrót do zdrowia. Dowiedz się więcej!
Czerniak złośliwy- nowotwór złośliwy skóry
Czerniak jest zakwalifikowany do grupy nowotworów złośliwych. Jego źródło znajduje się w melanocytach czyli w komórkach barwnikowych , wytwarzających melaninę. W niewielkim odsetku zdiagnozowanych przypadków czerniaka stwierdza się jego lokalizację w obrębie błon śluzowych lub w gałce ocznej.
Zachorowania na czerniaka skóry w ujęciach statystycznych stanowią około 5-7 % nowotworów skóry.
Najwięcej zachorowań na czerniaka występuje w Australii.
Jak powstaje ten rak skóry?
Przyczyny zachorowania na nowotwór złośliwy skóry do tej pory pozostają niewyjaśnione. Wiadomo, że duże znaczenie w występowaniu nowotworu odgrywają czynniki genetyczne oraz czynniki środowiskowe. Statystyki dowodzą ,iż 10 % czerniaków uwarunkowanych jest genetycznie. Dlatego jeśli u kogoś w rodzinie zdiagnozowano czerniaka to wszyscy członkowie z pierwszej linii powinni być pod stałą kontrolą dermatologa.
Jakie są czynniki ryzyka zachorowania na czerniaka skóry?
- Pieprzyki czyli znamiona barwnikowe – szczególnie przy licznym ich występowaniu na skórze powyżej 100 , jeśli zmienia się wygląd pieprzyka oraz takie, które zakwalifikowano jako znamiona atypowe. W wymienionych przypadkach ryzyko zachorowalności na czerniaka jest zwiększone o 11 razy.
- Jasna karnacja skóry, rude lub jasne włosy, liczne piegi na ciele, niebieskie oczy- ryzyko wykryć czerniaka wzrasta trzykrotnie
- Skłonność do poparzeń słonecznych
- Częsta intensywna ekspozycja na promieniowanie UV- opalanie, solarium, praca na słońcu
- Przebyte ciężkie poparzenia słoneczne w dzieciństwie lub wczesnej młodości – po przebytych 5 i więcej epizodów poparzeń ryzyko zachorowania na czerniaka wzrasta o 3 razy.
- Przebyty przeszczep narządów
- Obciążenie genetyczne- jeśli rozpoznanie czerniaka nastąpiło u 1 krewnego w pierwszej linii ryzyko wykrycia czerniaka wzrasta trzykrotnie , jeśli liczba wykryć czerniaka w rodzinie wynosi od 3 i więcej osób to ryzyko zachorowania jest zwiększone o siedemdziesiąt razy.
- Przebyte zachorowanie na nowotwór złośliwy skóry . W przypadku czerniaka ryzyko wznowy zwiększone jest ośmiokrotnie. Jeśli w przeszłości zdiagnozowany był inny nowotwór skóry ryzyko wystąpienia czerniaka wzrasta trzykrotnie
- Skóra pergaminowa ( xeroderma pigmentosum) rzadka choroba skóry o podłożu genetycznym
Większość czerniaków – około 60%- rozwija się w skórze niezmienionej , pozostałe 40% powstaje na podłożu zmian skórnych wcześniej istniejących.
Jak wygląda czerniak? Objawy i diagnostyka nowotworu skóry
Podstawowym badaniem wykonywanym przez dermatologów jest dermatoskopia. Pozwala to na zróżnicowanie stanu skóry związane z występującymi na niej zmianami np. brodawki łojotokowe lub zmiany naczyniowe.
Dermatolodzy w diagnostyce w kierunku czerniaka u ludzi stosują tzw. ABCDE czerniaka , gdzie:
A- asymetria
B- brzegi zmiany skórnej są nieregularne
C- czarny lub czerwony niejednolity kolor znamienia
D- duży rozmiar powyżej 6 mm
E- ewolucja czyli zmiany w wyglądzie znamienia
Wczesna postać u pacjentów z czerniakiem jest zmianą płaską, nieregularną w kształcie z poszarpanymi brzegami graniczącymi z niezmienioną skórą. Zaawansowany w rozwoju czerniak jest wypukły w dotyku czuć zgrubienie skóry. Zdarza się , że na powierzchni czerniaka mogą wystąpić owrzodzenia . Może też sączyć się krwisto surowiczy płyn. W ostatnim przypadku rokowania są niekorzystne.
Podstawowym objawem jest wystąpienie nowej zmiany skórnej lub zmiana wyglądu już istniejącej.
Jednym z pierwszych objawów w przypadku czerniaka odbytu lub zlokalizowanego pod paznokciem jest powiększenie węzła wartowniczego w najbliższej okolicy rozwoju czerniaka. W przypadku czerniaka odbytu będzie to zmiana w węzłach pachwinowych.
Kolejnym objawem może być świąd zmienionej chorobowo skóry.
Jedną z nowych metod diagnozowania zmian skórnych jest laserowa skanująca mikroskopia konfokalna. Pozwala ona na bardzo dokładne zbadanie zmiany pod kątem histologicznym, budowy zmian barwnikowych oraz układu komórek znamionowych. Jest metodą nieinwazyjną
Ostatecznym badaniem w diagnostyce czerniaka złośliwego jest wycięcie zmiany wraz z marginesem zdrowej skóry i wykonanie badania histopatologicznego. Stwierdzenie obecności czerniaka w badaniu histopatologicznym wymaga natychmiastowego rozpoczęcia leczenia.
Rodzaje form czerniaka
Czerniak to nowotwór występujący w różnych formach. Do najczęściej diagnozowanych należą następujące formy:
- Czerniak guzkowy
- Czerniak z plamy soczewicowatej
- Czerniak akralny i podpaznokciowy
- Czerniak rozwijający się powierzchownie
- Czerniak bezbarwnikowy
- Czerniak oka
- Czerniak błon śluzowych
Czerniak guzkowy
To bardzo agresywna w rozwoju odmiana czerniaka. Przebieg kliniczny charakteryzuje się bardzo szybkim przyrostem grubości i dawaniu przerzutów. Zlokalizowany jest najczęściej na górnej części pleców, na karku i na skórze głowy.
Czerniak z plamy soczewicowatej
Plama soczewicowata to zmiana skórna barwnikowa. Może być wrodzona lub nabyta. Ma niejednolite ubarwienie ale jej brzegi są regularne. Wielkość od 2 mm do 2 cm.
Rak skóry wywodzący się z tej zmiany rozwija się powoli , diagnozowany jest najczęściej u osób starszych (częściej u kobiet). Zlokalizowany głównie na skórze twarzy
Czerniak akralny
To bardzo rzadko diagnozowany podtyp czerniaka zwany też czerniakiem podpaznokciowo-kończynowym. Z powodu niespecyficznych objawów oraz umiejscowienia diagnostyka tej formy czerniaka dokonywana jest zbyt późno. Rokowania w takim przypadku są niekorzystne. Czerniak akralny występuje na powierzchni dłoni lub stóp. Czerniak podpaznokciowy występujący pod płytką paznokciową.
Czerniak rozwijający się powierzchownie
To najczęściej spotykana forma czerniaka o najwolniejszym wzroście. Jest to czerniak pojawiający się u ludzi młodych lub w wieku średnim. Poprzedzony jest epizodami intensywnej ekspozycji na promieniowanie UV. U kobiet występuje najczęściej w obrębie kończyn dolnych , u mężczyzn na tułowiu. Bardzo późno daje przerzuty i rokowania w jego przypadku są dobre.
Czerniak bezbarwnikowy
Czerniak bezbarwnikowy jest bardzo rzadką postacią czerniaka na powierzchni skóry. Występuje w zaledwie 2 % wszystkich przypadków czerniaka. Początkowo przyjmuje postać guzka lub różowej grudki na skórze. Jego diagnostyka jest najtrudniejszą z powodu braku kryteriów stosowanych w diagnostyce ogółu czerniaków.
Czerniak oka
Najczęstszą postacią nowotworów gałki ocznej jest czerniak oka. Wśród wszystkich odmian czerniaków stanowi 10% pod kątem częstości występowania. Lokalizacją czerniaka może być i powieka oka , spojówka a także tylna lub przednia część błony naczyniowej gałki ocznej. Rokowanie jest bardzo niekorzystne.
Czerniak błon śluzowych
Miejsca powstania czerniaka to błony śluzowe w obrębie : okolic narządów płciowych i odbytu, przełyku, górnych dróg oddechowych, jamy ustnej i sromu. Rokowanie w tym przypadku czerniaka skóry jest bardzo niekorzystne.
Metody leczenia czerniaka
Pierwszy krok w leczeniu nowotworu skóry stanowi zabieg chirurgiczny. Polega on na wycięciu ze skóry zmiany chorobowo zmienionej wraz z marginesem zdrowej skóry. Czas pojawienia się przerzutów czerniaka uzależniony jest od stopnia zajęcia warstw skóry czyli jego rozrostu. Wczesne wykrycie czerniaka daje większe szanse na wyleczenie.
Jeżeli badanie histopatologiczne wyciętej zmiany potwierdza obecność komórek czerniaka to kolejnym krokiem jest wykonanie biopsji węzła wartowniczego. Jest to jeden z węzłów chłonnych w bliskiej lokalizacji wyciętej zmiany.
Jeśli czerniak został wykryty odpowiednio wcześnie i nie stwierdza się przerzutów to leczenie kończy się. Niemniej jednak ważna jest profilaktyka czerniaka. Czerniak jest nowotworem, który może wystąpić kolejny raz.
W przypadku rozsianych ognisk czerniaka stosuje się następujące metody leczenia:
- Immunoterapia i molekularnie ukierunkowane leczenie .Obecnie są to najnowocześniejsze metody leczenia czerniaka
- Wycięcie przerzutów czerniaka- decyzję podejmuje lekarz po analizie konkretnego przypadku
- Chemioterapia– wykorzystuje się tu leki cytotoksyczne. Coraz rzadziej stosowane z powodu nowszych metod leczenia
- Izolowana kończynowa chemioterapia perfuzyjna w hipertermii – jeśli miejscem wystąpienia czerniaka jest skóra kończyny górnej lub dolnej. Tętnica kończyny ze zmianą chorobową zostaje odcięta od krążenia ustrojowego. Następnie zostaje podaje się do niej duże dawki leku cytostatycznego. Metoda ta stosowana jest najczęściej u pacjentów , u których doszło do wznowy.
- Po ukończonym leczeniu pacjent pozostaje pod opieką lekarza onkologa. Przeważnie przez pierwsze dwa lata kontrole onkologiczne odbywają się w interwale 2-3 miesięcy. W przypadku kiedy nie usunięto węzłów chłonnych kontrole powinny odbywać się raz w miesiącu. Po upływie 2 lat badanie kontrolne wykonuje się co 3-6 miesięcy a po upływie 5 lat , co 6-12 miesięcy. Oczywiście jest to tylko schemat, natomiast do każdego pacjenta lekarz onkolog podchodzi indywidualnie i częstotliwość wizyt może być inna. Co 6 miesięcy pacjent powinien mieć wykonywane badanie RTG klatki piersiowej i USG jamy brzusznej. Częstotliwość tych badań jest także uzależniona od tego czy wycięte były regionalne węzły chłonne.
Profilaktyka czerniaka
Czerniak jest nowotworem złośliwym i bardzo ważna jest profilaktyka. Jedną z najważniejszych kwestii zmniejszających ryzyko czerniaka jest:
- Rozsądne korzystanie z kąpieli słonecznych. Między godziną 10 a 15 w upalne dni powinno się unikać bezpośredniej ekspozycji na słońce.
- Stosować kremy z filtrami UVB i UVA
- Uważnie czytać ulotki leków lub informacje o zażywanych ziołach. Np. w przypadku dziurawca mogą wystąpić przebarwienia skóry
- Nie pozwalać aby dzieci były narażone na słońce, stosować u nich kosmetyki z filtrami UVB i UVA
- Profilaktyczne , doroczne kontrole u dermatologa z wykonaniem dermatoskopii zmian skórnych
- Raz w miesiącu samodzielny przegląd skóry pod kątem nowych zmian lub zmian w wyglądzie już posiadanych znamion barwnikowych
Rokowania po rozpoznaniu czerniaka
Rokowania czerniaka zależne są od czasu jego wykrycia, stopnia inwazji w głąb skóry, lokalizacji oraz występowania wycieku ze zmiany.
Umieralność na czerniaka zależy od stopnia klinicznego nowotworu skóry. Pięcioletnie odsetki przeżyć przy I stopniu – 95%, przy II stopniu – 75%, przy III stopniu 60% i przy IV stopniu- 20
Czerniak złośliwy- nowotwór złośliwy skóry
Czerniak jest zakwalifikowany do grupy nowotworów złośliwych. Jego źródło znajduje się w melanocytach czyli w komórkach barwnikowych , wytwarzających melaninę. W niewielkim odsetku zdiagnozowanych przypadków czerniaka stwierdza się jego lokalizację w obrębie błon śluzowych lub w gałce ocznej.
Zachorowania na czerniaka skóry w ujęciach statystycznych stanowią około 5-7 % nowotworów skóry.
Najwięcej zachorowań na czerniaka występuje w Australii.
Jak powstaje ten rak skóry?
Przyczyny zachorowania na nowotwór złośliwy skóry do tej pory pozostają niewyjaśnione. Wiadomo, że duże znaczenie w występowaniu nowotworu odgrywają czynniki genetyczne oraz czynniki środowiskowe. Statystyki dowodzą ,iż 10 % czerniaków uwarunkowanych jest genetycznie. Dlatego jeśli u kogoś w rodzinie zdiagnozowano czerniaka to wszyscy członkowie z pierwszej linii powinni być pod stałą kontrolą dermatologa.
Jakie są czynniki ryzyka zachorowania na czerniaka skóry?
- Pieprzyki czyli znamiona barwnikowe – szczególnie przy licznym ich występowaniu na skórze powyżej 100 , jeśli zmienia się wygląd pieprzyka oraz takie, które zakwalifikowano jako znamiona atypowe. W wymienionych przypadkach ryzyko zachorowalności na czerniaka jest zwiększone o 11 razy.
- Jasna karnacja skóry, rude lub jasne włosy, liczne piegi na ciele, niebieskie oczy- ryzyko wykryć czerniaka wzrasta trzykrotnie
- Skłonność do poparzeń słonecznych
- Częsta intensywna ekspozycja na promieniowanie UV- opalanie, solarium, praca na słońcu
- Przebyte ciężkie poparzenia słoneczne w dzieciństwie lub wczesnej młodości – po przebytych 5 i więcej epizodów poparzeń ryzyko zachorowania na czerniaka wzrasta o 3 razy.
- Przebyty przeszczep narządów
- Obciążenie genetyczne- jeśli rozpoznanie czerniaka nastąpiło u 1 krewnego w pierwszej linii ryzyko wykrycia czerniaka wzrasta trzykrotnie , jeśli liczba wykryć czerniaka w rodzinie wynosi od 3 i więcej osób to ryzyko zachorowania jest zwiększone o siedemdziesiąt razy.
- Przebyte zachorowanie na nowotwór złośliwy skóry . W przypadku czerniaka ryzyko wznowy zwiększone jest ośmiokrotnie. Jeśli w przeszłości zdiagnozowany był inny nowotwór skóry ryzyko wystąpienia czerniaka wzrasta trzykrotnie
- Skóra pergaminowa ( xeroderma pigmentosum) rzadka choroba skóry o podłożu genetycznym
Większość czerniaków – około 60%- rozwija się w skórze niezmienionej , pozostałe 40% powstaje na podłożu zmian skórnych wcześniej istniejących.
Jak wygląda czerniak? Objawy i diagnostyka nowotworu skóry
Podstawowym badaniem wykonywanym przez dermatologów jest dermatoskopia. Pozwala to na zróżnicowanie stanu skóry związane z występującymi na niej zmianami np. brodawki łojotokowe lub zmiany naczyniowe.
Dermatolodzy w diagnostyce w kierunku czerniaka u ludzi stosują tzw. ABCDE czerniaka , gdzie:
A- asymetria
B- brzegi zmiany skórnej są nieregularne
C- czarny lub czerwony niejednolity kolor znamienia
D- duży rozmiar powyżej 6 mm
E- ewolucja czyli zmiany w wyglądzie znamienia
Wczesna postać u pacjentów z czerniakiem jest zmianą płaską, nieregularną w kształcie z poszarpanymi brzegami graniczącymi z niezmienioną skórą. Zaawansowany w rozwoju czerniak jest wypukły w dotyku czuć zgrubienie skóry. Zdarza się , że na powierzchni czerniaka mogą wystąpić owrzodzenia . Może też sączyć się krwisto surowiczy płyn. W ostatnim przypadku rokowania są niekorzystne.
Podstawowym objawem jest wystąpienie nowej zmiany skórnej lub zmiana wyglądu już istniejącej.
Jednym z pierwszych objawów w przypadku czerniaka odbytu lub zlokalizowanego pod paznokciem jest powiększenie węzła wartowniczego w najbliższej okolicy rozwoju czerniaka. W przypadku czerniaka odbytu będzie to zmiana w węzłach pachwinowych.
Kolejnym objawem może być świąd zmienionej chorobowo skóry.
Jedną z nowych metod diagnozowania zmian skórnych jest laserowa skanująca mikroskopia konfokalna. Pozwala ona na bardzo dokładne zbadanie zmiany pod kątem histologicznym, budowy zmian barwnikowych oraz układu komórek znamionowych. Jest metodą nieinwazyjną
Ostatecznym badaniem w diagnostyce czerniaka złośliwego jest wycięcie zmiany wraz z marginesem zdrowej skóry i wykonanie badania histopatologicznego. Stwierdzenie obecności czerniaka w badaniu histopatologicznym wymaga natychmiastowego rozpoczęcia leczenia.
Rodzaje form czerniaka
Czerniak to nowotwór występujący w różnych formach. Do najczęściej diagnozowanych należą następujące formy:
- Czerniak guzkowy
- Czerniak z plamy soczewicowatej
- Czerniak akralny i podpaznokciowy
- Czerniak rozwijający się powierzchownie
- Czerniak bezbarwnikowy
- Czerniak oka
- Czerniak błon śluzowych
Czerniak guzkowy
To bardzo agresywna w rozwoju odmiana czerniaka. Przebieg kliniczny charakteryzuje się bardzo szybkim przyrostem grubości i dawaniu przerzutów. Zlokalizowany jest najczęściej na górnej części pleców, na karku i na skórze głowy.
Czerniak z plamy soczewicowatej
Plama soczewicowata to zmiana skórna barwnikowa. Może być wrodzona lub nabyta. Ma niejednolite ubarwienie ale jej brzegi są regularne. Wielkość od 2 mm do 2 cm.
Rak skóry wywodzący się z tej zmiany rozwija się powoli , diagnozowany jest najczęściej u osób starszych (częściej u kobiet). Zlokalizowany głównie na skórze twarzy
Czerniak akralny
To bardzo rzadko diagnozowany podtyp czerniaka zwany też czerniakiem podpaznokciowo-kończynowym. Z powodu niespecyficznych objawów oraz umiejscowienia diagnostyka tej formy czerniaka dokonywana jest zbyt późno. Rokowania w takim przypadku są niekorzystne. Czerniak akralny występuje na powierzchni dłoni lub stóp. Czerniak podpaznokciowy występujący pod płytką paznokciową.
Czerniak rozwijający się powierzchownie
To najczęściej spotykana forma czerniaka o najwolniejszym wzroście. Jest to czerniak pojawiający się u ludzi młodych lub w wieku średnim. Poprzedzony jest epizodami intensywnej ekspozycji na promieniowanie UV. U kobiet występuje najczęściej w obrębie kończyn dolnych , u mężczyzn na tułowiu. Bardzo późno daje przerzuty i rokowania w jego przypadku są dobre.
Czerniak bezbarwnikowy
Czerniak bezbarwnikowy jest bardzo rzadką postacią czerniaka na powierzchni skóry. Występuje w zaledwie 2 % wszystkich przypadków czerniaka. Początkowo przyjmuje postać guzka lub różowej grudki na skórze. Jego diagnostyka jest najtrudniejszą z powodu braku kryteriów stosowanych w diagnostyce ogółu czerniaków.
Czerniak oka
Najczęstszą postacią nowotworów gałki ocznej jest czerniak oka. Wśród wszystkich odmian czerniaków stanowi 10% pod kątem częstości występowania. Lokalizacją czerniaka może być i powieka oka , spojówka a także tylna lub przednia część błony naczyniowej gałki ocznej. Rokowanie jest bardzo niekorzystne.
Czerniak błon śluzowych
Miejsca powstania czerniaka to błony śluzowe w obrębie : okolic narządów płciowych i odbytu, przełyku, górnych dróg oddechowych, jamy ustnej i sromu. Rokowanie w tym przypadku czerniaka skóry jest bardzo niekorzystne.
Metody leczenia czerniaka
Pierwszy krok w leczeniu nowotworu skóry stanowi zabieg chirurgiczny. Polega on na wycięciu ze skóry zmiany chorobowo zmienionej wraz z marginesem zdrowej skóry. Czas pojawienia się przerzutów czerniaka uzależniony jest od stopnia zajęcia warstw skóry czyli jego rozrostu. Wczesne wykrycie czerniaka daje większe szanse na wyleczenie.
Jeżeli badanie histopatologiczne wyciętej zmiany potwierdza obecność komórek czerniaka to kolejnym krokiem jest wykonanie biopsji węzła wartowniczego. Jest to jeden z węzłów chłonnych w bliskiej lokalizacji wyciętej zmiany.
Jeśli czerniak został wykryty odpowiednio wcześnie i nie stwierdza się przerzutów to leczenie kończy się. Niemniej jednak ważna jest profilaktyka czerniaka. Czerniak jest nowotworem, który może wystąpić kolejny raz.
W przypadku rozsianych ognisk czerniaka stosuje się następujące metody leczenia:
- Immunoterapia i molekularnie ukierunkowane leczenie .Obecnie są to najnowocześniejsze metody leczenia czerniaka
- Wycięcie przerzutów czerniaka- decyzję podejmuje lekarz po analizie konkretnego przypadku
- Chemioterapia– wykorzystuje się tu leki cytotoksyczne. Coraz rzadziej stosowane z powodu nowszych metod leczenia
- Izolowana kończynowa chemioterapia perfuzyjna w hipertermii – jeśli miejscem wystąpienia czerniaka jest skóra kończyny górnej lub dolnej. Tętnica kończyny ze zmianą chorobową zostaje odcięta od krążenia ustrojowego. Następnie zostaje podaje się do niej duże dawki leku cytostatycznego. Metoda ta stosowana jest najczęściej u pacjentów , u których doszło do wznowy.
- Po ukończonym leczeniu pacjent pozostaje pod opieką lekarza onkologa. Przeważnie przez pierwsze dwa lata kontrole onkologiczne odbywają się w interwale 2-3 miesięcy. W przypadku kiedy nie usunięto węzłów chłonnych kontrole powinny odbywać się raz w miesiącu. Po upływie 2 lat badanie kontrolne wykonuje się co 3-6 miesięcy a po upływie 5 lat , co 6-12 miesięcy. Oczywiście jest to tylko schemat, natomiast do każdego pacjenta lekarz onkolog podchodzi indywidualnie i częstotliwość wizyt może być inna. Co 6 miesięcy pacjent powinien mieć wykonywane badanie RTG klatki piersiowej i USG jamy brzusznej. Częstotliwość tych badań jest także uzależniona od tego czy wycięte były regionalne węzły chłonne.
Profilaktyka czerniaka
Czerniak jest nowotworem złośliwym i bardzo ważna jest profilaktyka. Jedną z najważniejszych kwestii zmniejszających ryzyko czerniaka jest:
- Rozsądne korzystanie z kąpieli słonecznych. Między godziną 10 a 15 w upalne dni powinno się unikać bezpośredniej ekspozycji na słońce.
- Stosować kremy z filtrami UVB i UVA
- Uważnie czytać ulotki leków lub informacje o zażywanych ziołach. Np. w przypadku dziurawca mogą wystąpić przebarwienia skóry
- Nie pozwalać aby dzieci były narażone na słońce, stosować u nich kosmetyki z filtrami UVB i UVA
- Profilaktyczne , doroczne kontrole u dermatologa z wykonaniem dermatoskopii zmian skórnych
- Raz w miesiącu samodzielny przegląd skóry pod kątem nowych zmian lub zmian w wyglądzie już posiadanych znamion barwnikowych
Rokowania po rozpoznaniu czerniaka
Rokowania czerniaka zależne są od czasu jego wykrycia, stopnia inwazji w głąb skóry, lokalizacji oraz występowania wycieku ze zmiany.
Umieralność na czerniaka zależy od stopnia klinicznego nowotworu skóry. Pięcioletnie odsetki przeżyć przy I stopniu – 95%, przy II stopniu – 75%, przy III stopniu 60% i przy IV stopniu- 20%
